Człowiek z marmuru
Andrzej Wajda
Poland, 1977
OGÓLNIE O FILMIE
“Człowiek z marmuru” Andrzeja Wajdy jest jednym z najbardziej znanych filmów z za żelaznej kurtyny. Ten film powstał w czasach, w których media państwowe podlegały cenzurze, a jednak w bardzo zdecydowany sposób krytykuje on system komunistyczny w Polsce.
Agnieszka, dyplomantka szkoły filmowej, chce zrobić dla telewizji film o przodowniku pracy z lat 50. Mateuszu Birkucie, murarzu, który na budowie Nowej Huty pobił rekord: w 5-osobowym zespole w ciągu ośmiu godzin ułożył 30 tysięcy cegieł..
Poprzez rozmowy z kolejnymi ludźmi, którzy znali Birkuta, i odnalezione w archiwach fragmenty starych kronik filmowych Agnieszka dociera do prawdy o bohaterze, o czasie, w którym żył, o rzeczywistości, w której ona sama się porusza, i wreszcie o samej sobie.
W filmie nakręconym w 1976 roku nie mogło paść na ten temat ani jedno słowo, ale dla widzów oglądających w finale Stocznię Gdańską było jasne, że Mateusz Birkut prawdopodobnie zginął na Wybrzeżu w czasie zamieszek w 1970 roku, kiedy milicji i wojsku kazano strzelać do robotników protestujących przeciwko sytuacji w kraju
Źródło: http://culture.pl/en/work/man-of-marble-andrzej-wajda
Sylwetka Reżysera
Andrzej Wajda– reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i scenograf. Urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach, w rodzinie oficera WP. Dorastał w Suwałkach, a następnie w Radomiu, gdzie spędził wojnę, uczęszczając na tajne komplety i ucząc się w prywatnej szkole malarskiej. Równocześnie pracował na kolei jako magazynier, tragarz, bednarz, ślusarz i wreszcie kreślarz w biurze kolejowym. Po wojnie studiował malarstwo na ASP w Krakowie (1946–50), a następnie reżyserię w PWSF w Łodzi (dyplom 1960 rok). W roku 1956 Wajda realizuje przełomowy w swojej karierze film Kanał, powszechnie uznawany za otwierający epokę tzw. szkoły polskiej w filmie. Rok 1958 przynosi Popiół i diament,który ugruntowuje pozycję reżysera, potwierdzaną potem przez kolejne jego dzieła. W latach 1972–83 jest kierownikiem Zespołu Filmowego „X”, w latach 1978–83 prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich, później jego honorowym przewodniczącym. Od 1977 roku honorowy członek ZPAP. Od 1989 roku członek Komitetu Kinematografii. Członek francuskiej Akademii Sztuk Pięknych, kapituły Europejskiej Akademii Filmowej, honorowy członek BAFTA.
Jako reżyser teatralny Wajda przez wiele lat mocno związany był z krakowskim Starym Teatrem (lata 1962–98). W latach 1989–90 kierował warszawskim Teatrem Powszechnym. Był inicjatorem powstania i fundatorem Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie, otwartego w roku 1994. W latach 1981–89 członek komitetu doradczego „Solidarności” przy Lechu Wałęsie. Od roku 1988 przewodniczący komisji do spraw kultury i środków przekazu Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie.
Senator RP w latach 1989–91, członek Prezydenckiej Rady Kultury (1992–94).
W 2002 r. w Warszawie założył Mistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy.
Jest laureatem ponad stu nagród filmowych, w tym najważniejszych – Złotej Palmy MFF w Cannes za Człowieka z żelaza (1981), Felixa (1990), Złotego Niedźwiedzia MFF w Berlinie (1996) i Złotego Lwa MFF w Wenecji (1998) oraz Oscara (2000), wszystkie za całokształt twórczości.
Doktor honoris causa licznych uczelni, m.in. uniwersytetu w Bolonii, Waszyngtonie, PWSFTviT w Łodzi, ASP w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego, WGiK w Moskwie. Odznaczony licznymi odznaczeniami polskimi i zagranicznymi.
Źródło: Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej, NOTA O REŻYSERZE z materiałów dotyczących filmu Popiół i diament, opracowała:Sylwia Galanciak.
https://www.nhef.pl/edukacja/pliki/eduwgrane2010/file/materia%C5%82y_dydaktyczne/ponadgim_popiol_i_diament_nina.pdf
FILMOGRAFIA
- Pokolenie (1954),
- Kanał (1956)
- Popiół i diament (1958),
- Lotna (1959)
- Niewinni czarodzieje (1960)
- Popioły (1965)
- Wszystko na sprzedaż (1968)
- Brzezina (1970)
- Krajobraz po bitwie (1970)
- Wesele (1972)
- Ziemia obiecana (1974)
- Człowiek z marmuru (1976)
- Panny z Wilka (1979)
- Człowiek z żelaza (1981)
- Kronika wypadków miłosnych (1985)
- Korczak (1990)
- Pierścionek z orłem w koronie (1992)
- Wielki Tydzień (1995)
- Panna Nikt (1996)
- Pan Tadeusz (1999)
- Zemsta (2002)
- Katyń (2007)
- Tatarak(2009)
- Wałęsa. Człowiek z nadziei (2013)
- Powidoki (2016)
DETAILS
Tytuł: Człowiek z marmuru
Reżyser: Andrzej Wajda
Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, who used some facts from the life of a bricklaying record holder Piotr Ożański
Muzyka: Andrzej Korzyński
Zdjęcia: Edward Kłosiński
Czas trwania : 153 minutes
Data powstania : 1976
Kraj: Poland
Film: Barwny
Obsada:
Jerzy Radziwiłowicz as Mateusz Birkut and Maciek Tomczyk (Birkut’s son)
Krystyna Janda as Agnieszka
Tadeusz Łomnicki as director Jerzy Burski
Krystyna Zachwatowicz as Hanka Tomczyk
NAGRODY NA FESTIWALACH:
1977 – Polish Feature Film Festival – Journalists’ Award
1978 – Cannes (International Film Festival) – FIPRESCI award
1979 – Brussels (International Film Festival) – Crystal Star best actor award for Jerzy Radziwiłowicz
1979 – Belgrade („FEST” International Film Festival) – Grand Prize and best actor award for Jerzy Radziwiłowicz
1980 – Cartagena (International Film Festival) – Jury’s Special Award
BIBLIOGRAFIA
- David Ansen, Newsweek 1981
- Tadeusz Lubelski Wajda. Portret mistrza w kilku odsłonach, Wrocław 2006
- New Horizons of Film Education, NOTE ABOUT THE DIRECTOR from materials concerning the film “Ashes and Diamonds”, developed by: Sylwia Galanciak
- http://bit.ly/2ho9LbF
- http://bit.ly/2hR4B4T
- http://bit.ly/2hobiyn
- http://bit.ly/2hwRkCb
- http://bit.ly/2gEkfzx
- http://bit.ly/2gOkUSA
- http://bit.ly/2hzlhin
Wspomnienia reżysera
Andrzej Wajda
Zaczęło się od niewielkiej anegdoty, wyczytanej przez Jerzego Bossaka w jakiejś gazecie: Do urzędu zatrudnienia przyszedł murarz, ale odesłano go z niczym, bo Nowa Huta potrzebowała już tylko ludzi do odlewni stali. Jedna z urzędniczek przypominała sobie jednak twarz tego człowieka. Tak, to był przecież znany przodownik murarski, gwiazda ubiegłego sezonu politycznego.
Na początek to niewiele, ale nasz artystyczny kierownik wiedział również, kto z tego tematu może zrobić scenariusz. Ścibor-Rylski był scenarzystą Popiołów, wiedziałem, że napisał Węgiel, powieść w socrealistycznym stylu, której nawet nie próbowałem przeczytać, ale nie wiedziałem, że napisał on również do tak zwanej „Biblioteczki Przodowników Pracy” – sylwetki kilku znanych murarzy…
Przodownik pracy, murarz, jest mężczyzną i on będzie bohaterem tamtych czasów, lat pięćdziesiątych. Ja tymczasem szukałem filmu współczesnego, potrzebowałem więc medium, przez które można by opowiedzieć całe wydarzenie dziś. Oczywiście powinien to być ktoś młody, dla kogo stalinizm tamtych lat byłby zamierzchłą przeszłością. W łódzkiej Szkole Filmowej wśród wielu wyróżniających się talentów studiowała wtedy Agnieszka Osiecka. Stąd chyba ten pomysł: niech tajemnicę murarza śledzi młoda studentka PWSF, Agnieszka. Minęło niewiele tygodni i scenariusz był gotów, czytałem go rozgorączkowany. Miałem w ręku złote jabłko.