Zoltán Fábri
Ο Ζόλταν Φάμπρι (15 Οκτωβρίου 1917 – 23 Αυγούστου 1994) ήταν Ούγγρος σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Οι ταινίες του The Boys of Paul Street (1969) και Hungarians (1978) ήταν υποψήφιες για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Η ταινία του Twenty Hours (1965) κέρδισε εξ ημισείας το μεγάλο βραβείο του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας, μαζί με το Πόλεμος και ειρήνη. Η ταινία του The Toth Family (1969) προβλήθηκε στο 7ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας. Η ταινία του 141 Minutes from the Unfinished Sentence (1975) προβλήθηκε στο 9ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας και ο Φάμπρι κέρδισε το ειδικό βραβείο σκηνοθεσίας.
Ο Φάμπρι ήθελε να γίνει καλλιτέχνης από νεαρή ηλικία. Σπούδασε ζωγραφική και αποφοίτησε από το Ουγγρικό Κολέγιο Καλών Τεχνών. Ξεκίνησε να δουλεύει για την ουγγρική κινηματογραφική βιομηχανία τη δεκαετία του ’50 ως σκηνογράφος. Γύρισε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία Vihar (Καταιγίδα) το 1951. Έγινε γνωστός διεθνώς με την τρίτη του μεγάλου μήκους ταινία, το Καρουζέλ το 1956. Συνέχισε να σκηνοθετεί και να γράφει μέχρι τις αρχές του 1980. Μετά τη συνταξιοδότησή του, ο Φάμπρι δίδαξε στο Ουγγρικό Πανεπιστήμιο Θεάτρου και Καλών Τεχνών. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, έγραψε σενάρια που δεν είχαν επιτυχία. Επίσης, ο Φάμπρι ήταν ο Πρόεδρος της Ένωσης Ούγγρων Καλλιτεχνών από το 1959 ώς το 1981.
Το ύφος του Φάμπρι μπορεί να περιγραφεί κυρίως ως «κλασικό» και βασίζεται σε ακαδημαϊκές τεχνικές του κινηματογράφου τέχνης. Επηρεαστηκε βαθιά απο τον Ιταλικό Νεορεαλισμό και τον Γαλλικό Ποιητικό Ρεαλισμό. Για κάποιο διάστημα στη δεκαετία του ’60, πειραματίστηκε με την αφήγηση και τις τεχνικες του φλάσμπακ (στις ταινίες του Nappali sötétség και Húsz óra). Η ταινία του Az ötödik pecsét (1976) περιέχει κάποιες εξαιρετικά σουρεαλιστικές σκηνές. Συνολικά, δεν χρησιμοποίησε ποτέ τους μανιερισμούς του μοντερνιστικού σινεμά στο έργο του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το καθεστώς του Κάνταρ είχε πιο ευνοϊκή στάση απέναντι στον Φάμπρι απ’ ό,τι σε άλλους, πιο αμφιλεγόμενους πειραματιστές σκηνοθέτες, σαν τον Μίκλος Γιάντσο. Η ταινία κέρδισε το Χρυσό Βραβείο του 10ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας και προβλήθηκε στο 27ο Φεστιβάλ Βερολίνου. Το 1979, στο 11ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας βραβεύτηκε για τη συνολική συνεισφορά του στον κινηματογράφο.
Ήταν διάσημος για την τελειομανία του, καθώς έγραφε, ζωγράφιζε και χορογραφούσε κάθε σκηνή στην παραμικρή λεπτομέρεια, μήνες προτού περάσει στο στάδιο της παραγωγής, ενώ δεν άφηνε ανένα περιθώριο για αυτοσχεδιασμό. Η φήμη του ως σκληρού, αυταρχικού σκηνοθέτη δεν θύμιζε σε τίποτα τη φιλική και ευγενική συμπεριφορά που επέδειξε στα παιδιά από τη Βρετανία και την Αμερική που έπαιξαν στο The Boys of Paul Street, κατά τη διάρκεια της ταινίας.
Σχεδόν όλες οι ταινίες του Φάμπρι βασίστηκαν σε έργα λογοτεχνίας (μυθιστορήματα ή διηγήματα). Έγραφε τα σενάριά του ο ίδιος, και μάλιστα τον απασχολούσε πάντα η ανθρώπινη φύση. Πολλές από τις ταινίες του εκτυλίσσονται κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (ή εκεί γύρω) Δύο από τους πιο τακτικούς συνεργάτες του ήταν η ηθοποιός Μαρί Τορότσικ και ο διευθυντής φωτογραφίας Γκιόργκι Ίλες. Το 1969 έπαιξε τον ρόλο του Ζόλταν Ντάνιελ, ενός κατηγορούμενου πολιτικού, στην καλτ σάτιρα του φίλου του Πέτερ Μπάσκο με τίτλο Ο μάρτυρας (A tanú).
