Andrzej Wajda

Ο Αντρέι Βάιντα ήταν σκηνοθέτης του κινηματογράφου και του θεάτρου, σεναριογράφος και σκηνογράφος. Γεννήθηκε στις 6 Μαρτίου του 1926 στο Σουβάλκι. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός στον Πολωνικό Στρατό. Μεγάλωσε στο Σουβάλκι και αργότερα στο Ράντομ, όπου σπούδασε σε μια ιδιωτική σχολή ζωγραφικής. Παράλληλα, εργάστηκε για τον σιδηρόδρομο ως αποθηκάριος, θυρωρός, βαρελοποιός, μεταλλουργός, και τελικά ως σχεδιαστής. Μετά τον πόλεμο, σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κρακοβίας (1946-50), και στη συνέχεια σκηνοθεσία στην Ανωτέρα Κινηματογραφική Σχολή του Βουτζ (αποφοίτησε το 1960).
Το 1956 ο Βάιντα γύρισε μια ταινία με τον τίτλο Υπόνομος (Kanał), που αποδείχτηκε σημείο καμπής στην καριέρα του και σήμερα θεωρείται ένα πρωτοποριακό έργο που έδωσε ώθηση στη λεγόμενη «πολωνική σχολή» στον κινηματογράφο. Το 1958, ο Βάιντα σκηνοθέτησε το Στάχτες και διαμάντια (Popiół i diament), μια ταινία που οπωσδήποτε τον καθιέρωσε ως έναν εξαιρετικό σκηνοθέτη, κάτι που αποδείχτηκε και στις επόμενες δουλειές του. Το διάστημα 1972-83 ήταν ο μάνατζερ της κινηματογραφικής ομάδας «X» και το διάστημα 1978-83 διατέλεσε πρόεδρος της Πολωνικής Ένωσης Κινηματογράφου, που αργότερα του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου Προέδρου. Το 1977 έγινε επίτιμο μέλος της Ένωσης Πολωνών Καλλιτεχνών και Σχεδιαστών, ενώ το 1989 έγινε μέλος της Ένωσης Διευθυντών Φωτογραφίας. Επίσης, ήταν μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών και του παραρτήματος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, όπως και επίτιμο μέλος των βραβείων BAFTA.
Ως θεατρικός σκηνοθέτης, ο Βάιντα υπήρξε για χρόνια αναμεμειγμένος στην καλλιτεχνική κίνηση του Παλιού Θεάτρου της Κρακοβίας (κατά την περίοδο 1962-98). Από το 1989 μέχρι το 1990 διατέλεσε σκηνοθέτης του Δημοφιλούς Θεάτρου της Βαρσοβίας (Teatr Powszechny). Επίσης, ήταν ο εμπνευστής και ιδρυτής του Κέντρου Ιαπωνικών Τεχνών και Τεχνολογίας της Κρακοβίας, που εγκαινιάστηκε το 1994.
Κατά την περίοδο 1981-89, ήταν μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής της «Αλληλεγγύης» και συνέπραξε με τον Λεχ Βαλέσα. Το 1988 έγινε ο επικεφαλής του Συμβουλίου για την Κουλτούρα και τα Μίντια της Επιτροπής των Πολιτών, και πάλι σε συνεργασία με τον Λεχ Βαλέσα. Από το 1989 έως το 1991, ο Αντρέι Βάιντα διατέλεσε γερουσιαστής της Δημοκρατίας της Πολωνίας, ενώ από το 1992 έως το 1994 διατέλεσε μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου για τον Πολιτισμό. Το 2002 ίδρυσε τη Σχολή Σκηνοθεσίας «Αντρέι Βάιντα» στη Βαρσοβία.
Κέρδισε περισσότερα από εκατό βραβία, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων πολύ σημαντικών: τον Χρυσό Φοίνικα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών για τον Άνθρωπο από σίδερο (1981), Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου για την ταινία Felix (1990), τιμητικό Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας (1998), όπως και βραβείο Όσκαρ για τη συνολική συνεισφορά του στον κινηματογράφο.
Έγινε επίτιμος διδάκτορας (honoris causa) σε πολλά ανώτερα ιδρύματα, όπως στην Μπολόνια και στην Ουάσινγκτον, στην Εθνική Ανωτέρα Σχολή Κινηματογράφου, Τηλεόρασης και Θεάτρου του Βουτζ, την Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βαρσοβίας, το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και το Πανρωσικό Κρατικό Πανεπιστήμιο Κινηματογραφίας στη Μόσχα, αλλά και απέσπασε πολλές διακρίσεις στην Πολωνία κσι στον υπόλοιπο κόσμο.
Άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Οκτωβρίου του 2016.